שׂרה שאָר, פּאָרטרעט פֿון דוד האָפֿשטיין (1923)
דוד האָפֿשטיין
1952-1889
פֿון די אָנגעזעענסטע ייִדישע פּאָעטן פֿון ראַטן־פֿאַרבאַנד. ער איז געבוירן געוואָרן אין קאָראָסטישעוו, קיִעווער גובערניע. לערנט קינדווײַז אין חדר און באַזונדער העברעיִש און רוסיש. צו נײַן יאָר נעמט ער שרײַבן לידער אויף העברעיִש, אַ שפּראַך צו וועלכער ער בלײַבט נאָענט זײַן גאַנץ לעבן. הייבט אָן שרײַבן ייִדיש אין 1912, אָבער זיך דרוקן ערשט אין 1917.
אין קיִעוו, וווּ ער וווינט זינט 1907, שפּילט ער נאָך דער רעוואָלוציע אַ הויפּטראָלע אינעם נײַעם ייִדישן ליטעראַרישן לעבן. זײַנע לידער (אַן ערשטער באַנד דערשײַנט אין 1919) צייכענען זיך אויס מיט ריטמען־רײַכקייט און באַנײַערישער שפּראַך. מע באַטראַכט אים ווי אַ וועגווײַזער פֿאַר יונגע פּאָעטן. סוף 1920 באַזעצט ער זיך אין מאָסקווע.
האָפֿשטיין האַלט מיט דער רעוואָלוציע, נאָר נישט מיט די, וואָס פּריידיקן אַ פּראָלעטאַרישע קולטור אָן אַ שפּור פֿון דער ייִדישקייט־ירושה. אין 1924 חתמעט ער זיך אונטער אויף אַ מעמאָראַנדום צו דער רעגירונג קעגן די רדיפֿות אויף העברעיִש. די קריטיק וואָס דאָס רופֿט אַרויס שטויסט אים אַוועקצופֿאָרן אין 1925, צו ערשט קיין דײַטשלאַנד און דערנאָך קיין ארץ־ישׂראל, וווּ ער בלײַבט איין יאָר, שרײַבט און פּובליקירט אויף העברעיִש.
דוד האָפֿשטיין, אין טאָוול פֿון ווענט, בערלין, פֿונקען, 1923 [הילע : נתן אַלטמאַן]
נאָך זײַן צוריקקער קיין קיִעוו אין 1926 פֿאַרנעמט ער ווידער פּאָזיציעס אין די ליטעראַרישע אינסטאַנצן.
זינט אָנהייב 1930ער יאָרן, ווען די פּאַרטיי־פֿאָדערונגען צו דער ליטעראַטור ווערן שטרענגער, שרײַבט ער ווייניקער פּאָעזיע און גיט זיך אָפּ מיט איבערזעצונגען. ער שאַפֿט אויך פֿאַר קינדער.
אין די אויסגאַבעס פֿון ייִדישן אַנטיפֿאַשיסטישן קאָמיטעט, וווּ ער איז אַ מיטגליד, דרוקט ער לידער וועגן אַנטינאַצישן קאַמף. אין זײַנע לעצטע לידער וואַרפֿן זיך דורך מאַכטיקע ייִדיש־נאַציאָנאַלע טענער. ווערט אַרעסטירט אין 1948 און אומגעבראַכט דעם 12טן אויגוסט 1952.
יצחק ניבאָרסקי
דוד האָפֿשטיין, „מיר שטאַמען פֿון פֿעלדזן“, אין געזאַמלטע ווערק, קיִעוו, קולטור־ליגע, 1923
Dovid Hofshteyn
(1889-1952)
L’un des poètes yiddish les plus en vue en URSS, Dovid Hofshteyn naît à Korostychiv, en Ukraine. Il suit d’abord l’enseignement de l’école juive traditionnelle puis fait des études d’hébreu et de russe. Dès l’âge de 9 ans il compose des poèmes en hébreu, langue à laquelle il restera très attaché. S’il écrit en yiddish dès 1912, sa première publication dans cette langue date de 1917.
Installé à Kiev en 1907, il y joue un rôle clé dans le renouveau de la vie littéraire yiddish après la révolution. Ses poèmes se distinguent par la variété des rythmes et un langage novateur, et il est considéré comme un guide par les jeunes poètes. Il s’établit à Moscou fin 1920.
Si Hofshteyn adhère à la révolution, il s’oppose à ceux qui préconisent une littérature prolétarienne expurgée de toute trace de culture juive classique. En 1924 il signe une pétition adressée au gouvernement contre les restrictions imposées à l’hébreu. Cela lui vaut de vives critiques qui le poussent à quitter l’URSS en 1925, pour l’Allemagne d’abord, puis pour la Palestine où il séjourne un an, écrivant et publiant en hébreu.
De retour à Kiev en 1926, il exerce de nouveau des responsabilités dans les institutions littéraires.
דוד האָפֿשטיין, פֿומע שאַמעס, ליטעראַטור־קענטעניש, מאָסקווע, צענטרפֿאַרלאַג, 1927
Lorsque la mainmise du Parti sur la littérature s’accentue, dès le début des années 1930, il publie moins de poèmes pour se consacrer aux traductions ou à la littérature enfantine.
Pendant la guerre, il participe aux publications du Comité antifasciste juif, dont il est membre, avec des poèmes sur le combat contre le nazisme. Ses dernières œuvres résonnent d’une forte tonalité nationale juive. Arrêté en 1948, il est assassiné le 12 août 1952.
Yitskhok Niborski
פּאָרטרעט פֿון דוד האָפֿשטיין (אין : דוד האָפֿשטיין, אין אונדזערע טעג, קיִעוו, 1939)